HomeOver onsLidmaatschapAdviesScan Landendossiers Nieuws Thema's BeoordelingenWebwinkelContact

Ongehuwd en een huis in Italië

In Nederland is de status van een samenlevingscontract bijna gelijk aan het huwelijk, niet in Italië. Voor de meeste Nederlanders is het de gewoonste zaak van de wereld: ongehuwd samenleven, al dan niet hetero, maar met samenlevingscontract en testament, samen een huis kopen, kinderen krijgen of adopteren en nooit voor het boterbriefje gaan. Zo niet in Italië. Ongehuwd samenleven in Italië heeft consequenties voor rechten en plichten die we in Nederland als vanzelfsprekend ervaren, en die bij wet geregeld zijn, maar die in Italië nog steeds bevochten moeten worden.

De discussie over de rechten van ongehuwd samenwonenden is gaande, maar tot nu toe is het huwelijk de norm gebleven. Maar wat als een buitenlands ongehuwd stel een huis koopt in Italië? Ongehuwd samenwonenden, met of zonder kinderen, worden aangeduid als de 'famiglia di fatto' of 'coppia di fatto' (letterlijk: feitelijke familie of feitelijk stel) of simpelweg 'convivenza' (samenleving) en die worden in de Italiaanse rechtsorde slechts door enkele uitzonderlijke wetsartikelen beschermd en door de wet n. 76/2016.

Testament
Ongehuwd samenwonenden die onroerend goed kopen in Italië, doen dit alsof er geen juridisch relevante relatie is tussen de partijen; het onroerend goed valt in de zogenoemde “gewone gemeenschap”. Deze ontstaat niet van rechtswege, maar door een rechtshandeling – de gezamenlijke aankoop van de goederen -- gevolgd door levering aan beide partijen (en bij registergoederen zoals de woning door opnaamstelling van beiden).
Wanneer één van beiden komt te overlijden, heeft de achtergebleven partij geen enkel recht op de nalatenschap, tenzij een testament is opgemaakt waarmee aan de partner rechten op de goederen zijn toebedeeld. Als er een Italiaans testament is opgemaakt, als er kinderen zijn of er overige familie is, vervalt het onroerende goed aan hen conform het Italiaanse erfrecht, en kan de ongehuwd samenwonende partner alsnog met lege handen achterblijven. Wanneer er een Italiaans testament is opgemaakt, is het nog steeds mogelijk dat de langstlevende partner niet kan beschikken over de volledige nalatenschap. Volgens het Italiaanse erfrecht kunnen naaste verwanten, ook wanneer er een testament is, niet volledig worden uitgesloten van de erfenis. Zij behouden het recht op hun legitieme portie.

Ongehuwd hetzelfde geslacht en hetero samenwonen in Italië en de z.g. “Cirinnà - wet” (wet n. 76/2016)

In Italië leidde de z.g. Cirinnà- wet (wet nr. 76/2016) tot de regulering van de feitelijk samenwonenden en de oprichting van burgerlijke verbintenissen voor koppels van hetzelfde geslacht en voor hetero koppels. Maar wat kunnen feitelijke paren in de praktijk doen om hun verbintenis te formaliseren? En wat zijn de rechten van samenwonenden die zich inschrijven in de burgerlijke stand van de woongemeente?
De feitelijke samenwonenden, zoals vastgesteld door de Cirinnà-wet, zijn twee volwassenen "stabiel verenigd door emotionele banden " en " wederzijdse morele en materiële hulp", niet gebonden door verwantschap, huwelijk of geregistreerd partnerschap. Het maakt niet uit of de twee partners van hetzelfde geslacht zijn of niet.
Het feit dat de twee samenwonenden niet gehuwd mogen zijn, houdt in dat volgens de wet degenen waarin een van de samenwonenden gescheiden van tafel en bed is van de vorige echtgenoot maar niet gescheiden, niet als feitelijke samenwonenden wordt beschouwd.
Het is mogelijk om een feitelijk samenwonen voor de wet te formaliseren door een verklaring af te leggen bij de burgerlijke stand van de gemeente van de woonplaats. De twee samenwonenden zullen aan de burgerlijke stand moeten verklaren dat ze een feitelijk koppel vormen en in dezelfde woning samenwonen. De verklaring kan voor de ambtenaar van de burgerlijke stand worden ondertekend of per fax of elektronisch worden verzonden. Op die manier kunnen de inschrijvers het attest van de gezinssituatie verkrijgen (“Stato di famiglia”).
Op grond van de Cirinnà wet krijgen feitelijk samenwonenden het wederzijds recht op bezoek, hulp en toegang tot persoonlijke informatie in geval van ziekte, de mogelijkheid om hun partner aan te wijzen als hun vertegenwoordiger en het recht om in de woning te blijven wonen na het overlijden van de samenwonende eigenaar van het onroerend goed (met beperkingen).
De samenlevingscontracten, eveneens in werking getreden op 5 juni 2016 dankzij de wet Cirinnà, vormen een extra garantie die het paar in staat stelt " de eigendomsverhoudingen met betrekking tot hun samenleven te regelen". Wat de registratie bij de burgerlijke stand betreft, zijn samenwonenden niet verplicht om het contract te maken, maar het document stelt hen in staat regels op te stellen die officieel zullen worden erkend voor hun bescherming.
Het samenlevingscontract kan aanduidingen bevatten met betrekking tot de verblijfplaats van de samenwonenden, hun methoden om bij te dragen in de behoeften van het gemeenschappelijke leven, "ten opzichte van elkaars vermogen", en elk patrimoniaal stelsel van gemeenschap van goederen.
De gemeenschap van goederen komt automatisch tot stand op grond van de Wet Cirinnà. Het vermogensstelsel kan in elk geval op elk moment door de samenwonenden worden gewijzigd.
Voor samenwonenden – in tegenstel tot samenwonenden van hetzelfde geslacht -zijn er in feite geen specifieke erfrechten en dit regelvacuüm kan zelfs niet worden omzeild door de eigendomskwesties te regelen via het samenlevingscontract, aangezien de wet erfovereenkomsten uitdrukkelijk verbiedt.
De enige haalbare oplossing voor (hetero)samenwonenden is het opstellen van een specifiek testament.
Een ander aspect waarmee rekening moet worden gehouden, is het feit dat, zelfs als er een testament is, wordt de akte in ieder geval beperkt door de bepalingen van het Italiaanse Burgerlijk Wetboek, die de legitieme deel van de erfgenamen beschermt.
De enige bescherming voor samenwonenden partner waarin wet 76/2017 voorziet, is art. 1 paragraaf 43 dat bepaalt dat in geval van overlijden van de partner die eigenaar is van het onroerend goed dat als woning voor het paar wordt gebruikt, de langstlevende partner het recht heeft om in het onroerend goed te blijven wonen gedurende twee jaar of voor een periode die gelijk is aan het samenwonen indien deze langer is dan twee jaar, maar in ieder geval voor een periode van ten hoogste vijf jaar.
Daarom moet het onroerend goed na deze periode worden teruggegeven aan de erfgenaam.
In het geval dat de langstlevende partner het eigendom of andere activa van de overleden partner niet teruggeeft, zou er sprake zijn van echte verduistering die kan worden vervolgd.
Concluderend, momenteel laat het rechtssysteem de feitelijke koppels zonder een adequaat bescherming vanuit het oogpunt van erfrecht, de enige oplossing voor hen lijkt te zijn om testamentaire beschikkingen achter te laten.

Huwelijkse voorwaarden
Voor gehuwden is dit anders. Net als in Nederland is in Italië de wettelijke gemeenschap van goederen ('comunione legale' of 'comunione dei beni') uitgangspunt van het huwelijksvermogensrecht, waarvan kan worden afgeweken door het opmaken van huwelijkse voorwaarden ('separazione dei beni'). Als sprake is van een wettelijke gemeenschap van goederen vallen de onroerende bezittingen automatisch in de huwelijksgemeenschap, tenzij het goed tot een persoonlijk bezit is verklaard. Voor de verkoop van de bezittingen is dan de toestemming van beide echtgenoten vereist. Huwelijkse voorwaarden dienen door middel van een 'convenzione di separazione' te worden opgemaakt bij een notaris. De keuze voor de gemeenschap van goederen of huwelijkse voorwaarden dient tijdens de huwelijksvoltrekking middels een verklaring van de gemeente waar het huwelijk wordt voltrokken te worden aangegeven ('estratto per riassunto dell’atto di matrimonio').

De consequenties van het ongehuwd samenleven kunnen een belangrijk impact hebben. Wie, om welke reden dan ook, niet wil of kan trouwen, dient zich dus tot een juridisch adviseur, advocaat of notaris te wenden om de rechten en wensen met betrekking tot de Italiaanse bezittingen zeker te stellen. Door het opmaken van een samenlevingscontract en testament waarin bijvoorbeeld het recht van bewoning door de langstlevende kan worden geregeld en de verdeling van bezittingen bij een eventuele breuk in de relatie, per 'maggior sicurezza'!.
Homohuwelijk in Nederland gesloten worden in Italië erkend als “unione civile”op grond van de Cirinnà wet.

Dit artikel is geschreven door Raffaela Amato (Italiaanse EU-Advocaat), verbonden aan Italiaans Juridisch Bureau Amato en Fortuna Legal.

Bezit, aan- en verkoop van vastgoed in Italië
Bezoek regelmatig het landendossier Italië en maak en maak als lid proactief gebruik van uw Mondi lidmaatschap door vragen te stellen in de vraag- en antwoordmodule onder aan de pagina van het van het landendossier over alles wat te maken heeft met de aankoop, bezit en verkoop van een (tweede) woning.


Facebook Twitter LinkedIn YouTube Andere share mogelijkheden

Geschreven door mr. Raffaela Amato
Datum: 07-12-2022

Terug naar overzicht

Lid worden van Mondi: verstandige keuze!

De oorsprong begint in 2001, maar sinds 2005 ligt de focus van Mondi als belangenorganisatie vooral op het preventief informeren van aspirant-kopers en eigenaren van een woning in het buitenland. Mondi beschikt over een schat aan deskundige informatie, ervaringen, een deskundig netwerk en heeft toegang tot waardevolle bronnen om tot een objectief, informatief en betrouwbaar oordeel te komen.

Leden kunnen onbeperkt vragen stellen onderaan de pagina van het landendossier of themapagina naar keuze.

Mondi lidmaatschap Plus of Premium
Snel online geregeld!


Criteria Mondi Professional kwaliteitslabel en het Mondi Approved keurmerk

Meld u aan voor de Mondi nieuwsbrief

Blijf op de hoogte van praktische waardevolle informatie en actuele ontwikkelingen.
Laat u inspireren door reportages: objectief, informatief en betrouwbaar.

De nieuwsbrief wordt ongeveer 1 x per week verstuurd
Een moment geduld...
Als respons van de website uit blijft,
neem dan contact met ons op.

Contact Sluiten